Як людзі замак будавалі  

 Загадаў Князь замак будаваць, каб было дзе бараніцца, бо злы час быў. Альбо крыжакі з поўначы, альбо крымчакі з поўдня, альбо маскалі надыйдуць з ўсходу, а на захадзе — вочы галодныя ляхаў, братоў нашых заклятых.

   Пазбіралісь людзі, і вырашылі, выхваляясь, асобнымі талакамі — грамадамі будаваць.

   Сяляне — асобна, паны – асобна, папы з ксяндзамі, клірыкамі — асобна.

   Папы да ксяндзы выхвалялісь — мы да Бога бліжэйшыя, Бог іх паслухае, як памоляцца — будзе заслона, якой і не бачылі, а наогул — яны — першыя, без іх — нічога.

   Пачалі прасіць Бога, модлы складаючы. «Дай, Госпадзе, дай, зрабі..!!!…»

   Кленчаць, енчаць — а нічога не робіцца, яны яшчэ грамчэй, ужо павалілісь ад стомы асобныя — нічога не робіцца.

   I тут… Як лясне пярун з неба, і чуюць яны: «Кажа Б..г, каб ты памог!!!!».

   Усе аж на дупы свае шырачэзныя, тлустыя, і пападалі, зяпы параззявалі….

   Але ж, супраць слова Б..га, нічога не зробіш, пайшлі пуза трэсьці, каменні да будоўлі несьці.

   А паны, ў аксаміце, з мячамі, тай самапаламі, пазбіраліся, выхваляючысь: «Куды чорнай костке да паноў, мы ўсе асілкі-волаты, нацягнем самых вялікіх камянеў, збудуем гмах, ворагі ад жаха нават і не падыйдуць.

   Знайшлі вялічэзны камень, што зіма пакінула у нашым краі (ці то асілкі калісьці ў неба кідалі). I вырашылі яго цягнуць. За гэта і выпілі, пасля пабіліся, каму загады аддаваць, кіраваць усімі, але ж ўсе на камень узбеглі з шабляю ў руцэ — кіраваць, а цягнуць — няма нікога!

   Як пабіліся, пасля мір складалі, за гэта і выпілі, і зноў пабіліся, пасля тэстамент склалі аб замірэнні, гэта і адзначылі, колькі ўсе цягнулась – невядома, але ж, і пітво і ежа ў іх скончылась.

   Вырашылі разыйціся, назапасіць ўсяго і вяртацца, бо яны, паньства, разам сіла і моц, кроў старажытная і косткі асабістыя.

   Разыйшліся, знайшлі, дзе яшчэ быдла ды збажэння няз’едзенна, нарабавалі, мячамі махаючы на усіх… I засталісь, кожны ў асобным месцы, бо з другімі панамі падзяліцца — абраза гонару, дый — шкада.

   А камень той і застаўся, вялікі такі, з гумно памерамі, побач з Віленскім шляхам.

   А людзі звычайныя: сяляне, майстры цягнуць… хто камень з галаву — сам двое, хто на колах — з кабана галаву камень вязе, а хто кіямі штурхае -памерамі з чалавека.

   Бабы яйкі прынясуць, майстрам ў пачастунак і ў вапну, каб мацней была.

   Сабе жа будуюць. Усе працуюць.

   Жанчыны ежу гатуюць, малыя жвір сеюць, гліну месяць, так грамадой, з клірыкамі і збудавалі.

   А тут Князь з выправы вяртаецца.паглядзеў, як людзі з святарамі заслону сабе збудавалі, запытаў – «А дзе паны?», спахмурнеў, адказ атрымаўшы — няма іх…

   I загадаў прывілей выдаць.

   У гародне царкву збудаваць, людзям ў час набега за агароджай хавацца, а панам, якія не працавалі, бараніць ўсіх, бо ўзялі зброю ў рукі. А каторыя бараніць ня будзе ў твердзь не нагой.

   Вось так і сталася, паны павінны людзей і Царкву бараніць, а калі яны (паны) гэтага не робяць — ў шыю, прэч іх.

 Захаваны аўтарскі тэкст. Шаўчэнка, М.Б. «Пляснуўся з неба Цмок…» — Онікс, 2010.