wordpress — Страница 3 — Базы данных

Вуліца легендарнай Гражыны

18.12.2018 / wordpress / Комментарии отключены

Вуліца легендарнай Гражыны

Імя легендарнай Гражыны насіла адна з вуліц нашага горада з 1921 па 1939 год. Згодна паданню Гражына — княгіня, жонка Навагрудскага князя Літавора. Даведаўшыся, што праз Навагрудак рухаецца ў бок Ліды вялікі атрад крыжакоў, стала прасіць мужа, каб ён сабраў сваю рыцарскую дружыну і перашкодзіў гэтаму паходу ворагаў. Не ведала княгіня, што Літавор уступіў у змову з крыжакамі і за тое, што яны не закрануць у гэтым паходзе Навагрудак і ягоных жыхароў, даў слова прапусціць іх міма без якіх-небудзь перашкод, пакідаючы тым часам без дапамогі Лідскі замак. Ніякія ўгаворы, маленне Гражыны не дапамаглі. Князь застаўся няўмалімы. Ноччу, калі ён спаў, Гражына, апрануўшы княжацкія даспехі, тайком выводзіць дружыну рыцараў на бой з крыжакамі. Яна аказваецца ў самых гарачых месцах схваткі. Сваім прыкладам адважная княгіня вядзе за сабою рыцарскую дружыну. Усе захапляюцца мужнасцю і маладзецтвам невядомага воіна. Вораг разгромлены. Але смяротна паранена Гражына, і ад ран яна памірае. I толькі тады ўсе ўбачылі, што пад княжацкім адзеннем была схавана жанчына — жонка князя – Гражына. Усё атачэнне было здзіўлена і ўражана. Па існаваўшаму ў тыя часы звычаю цела Гражыны перадалі агню. Дзякуючы гераічнаму ўчынку Гражыны крыжакі да Ліды не дайшлі. У памяць аб гэтай падзеі ўдзячныя лідчане назвалі былы Навагрудскі тракт вуліцай імя Гражыны. Пасля далучэння ў верасні 1939 года Заходняй Беларусі да БССР і да сённяшняга дня гэта вуліца Энгельса. Вуліца легендарнай Гражыны.

Было гэта ў часы…

18.12.2018 / wordpress / Комментарии отключены

Было гэта ў часы…

Было гэта ў часы, калі Літа-Ліда была драўляным местам на высокім беразе.
Прыйшлі на зямлю нашу ворагі-татары, якія ўжо абрабавалі ўвесь поўдзень Русі.
Ішлі яны, татары, да горада галоўнага крыжакаў на поўнач. Цягнулі за сабой нарабаванае: тры воза золата, тры серабра, тры скарбаў: каменняў, тры павалок. У крыжакаў спадзявалісь яшчэ па возу ўзяць ўсяго.
На шляху да войска, што было ўжо за два перахода адЛіды, ў бару-дубраве старажытнай выпаўз насустрач змей незвычайны, крокаў мо ў дзесяць даўжыню, чалавека таўшчынёй, і вочы ў яго чалавечыя, на галаве ў яго — княжая шапка з каронай.
Выпаўз, ісці наперад замінае, глядзіць кожнаму ў вочы – бо чароўны погляд ў яго.
Вецер ў твары ваярам дзьмухнуў ажно некаторыя пападалі.
Хан татар — Шайбак крычыць, наперад гоніць, а коні не ідуць. Загадаў з лукаў забіць пачвару, стрэлаў гару насыпалі — ніводная не патрапіла.
Зьмей засьмяяўся і знік, войска наперад, а тут з лесу, з травы зьмеі з’явілісь, коні скочуць, падаюць, людзі шалеюць, коні ад людзей пабеглі, людзі за німі, а з леса ваўкі зграямі, аднаго-другога схопяць, уцягнуць, трох чатырох пашматкаюць і… знікаюць. I так увесь дзень і вечар. I ноч да раніцы. А раніцай на ўсходзе пад крыжом Ярылы-Святавіта людзі з лесу пайшлі і пачалі забіваць. 3 крывавага кола адзін з дзесяці татаріна выскачыў, у каго коні лепшыя, разам з Шайбак Ханам. Па сьцежкам ратуюцца…
А людзі — люты, перакінулісь ў ваўкоў і за імі, але, чамусьці не кранаюць. Зразумеў Хан Шайбак ў пастку гоняць… Але што рабіць, сьмерць — вось яна… на хвасце, а што наперадзе — невядома.
Але ж сталі тут коні татарскія, бо Вуж-Аз з’явіўся ў атачэнні пошта сьвістуноў.
Хан вішчыць: “Забейце!!”… а людзі — як і коні ў слупы пераутварылісь… Пацеліў Шайбак, стрэліў з лука, але страла вакол Вужа аблеціла і ў вока Шайбака пацеліла. І памёр хан, сканаў як звер, бо як звер па зямлі скочыў, гарады і народ рэзаў…
І ціха ў лесе…
Заварушылісь, агледзеліся, а цела Шайбакова не пахаваць – знікла — і скарбы зьніклі.
Пакінулі на месцы, дзе загінуў Хан камень са знакамі і рушылі на поўдзень. А пад Лідай ізноў вужа Аза сустрелі, ды забітага хана перад ім. I голас пачулі: “Пахавайце і заставайцесь, будзеце шкоду адрабляць, хто не застанецца – пашкадуе”.
Пахавалі…. і засталісь.
I баранілі зямлю, на якой працавалі, Літву — айчызну. Добрыя, чыстыя, працавітыя людзі. А ваяры якія мужныя, пашукаць такіх, амаль не знойдзеш.
А скарбы — і золата, і срэбра, і каменні зніклі.
Кажуць, вуж схаваў, каб кроў з іх спрахнела.
А калі не будзе крыві на іх, то Ліцьвіны іх і знойдуць, калі для Края спатрэбіцца.
А калі сабе шукаць — не знойдзеш…
Калі пашанцуе. А калі не… з Азам сустрэнешся.

Захаваны аўтарскі тэкст. Шаўчэнка, М.Б. “Пляснуўся з неба Цмок…” — Онікс, 2010.

Будаўніцтва Лідскага замка

18.12.2018 / wordpress / Комментарии отключены

Будаўніцтва Лідскага замка

Мясцовыя жыхары напэўна таксама ўдзельнічалі ў будаўніцтве замка і збіралі ў мясцовых лясах і на палях камяні для ўзвядзення сценаў. Паколькі справа гэта была вельмі цяжкая, нездарма захаваўся праклён: «Каб ты на Лідскі замак каменне цягаў!» Згодна адной старой легендзе, калі ў ваколіцах амаль не засталося камянёў быў выдадзены строгі загад: не ўпускаць у Ліду ні пешага, ні коннага без камянёў. Коннаму – цэлы воз камянёў прывезці, а пешаму — хоць адзін замест пропуска здаць за брамаю варце.

Калі камянёў набраліся цэлыя горы, іх рассартавалі па памерах, па колеры і пачалі ўзводзіць сцены. На пабудову Лідскага замка людзі сабралі каменне з палёў і лясоў на 100 вёрст вакол, і той, хто задумаў паставіць печ, або закласці пад дом каменны падмурак, мусіў купляць камяні па дарагой цане, або ехаць па іх ажно пад Вільню. Пакутавалі людзі праз гэта цэлыя стагоддзі, пакуль не пачалі трэскацца і рассыпацца сцены старога замка. Вось тады і пайшла пагалоска, што кожны камень, які сарваўся з замкавай гары, каціўся да таго самага месца, з якога калісьці быў падняты…

Запісана падчас экскурсіі па Лідскаму замку

Асілкі

18.12.2018 / wordpress / Комментарии отключены

Асілкі

Было гэта ў часы, калі сярод людзей жылі волаты, якія баранілі край наш, разам са слугамі збройнымі на быстрых канях з суліцамі…
Баранілі асілкі дубы сьвятыя, да звычаі Рода. I ніхто не прыбегаў сюды рабаваць. Ні Ледзяне, ні Ўрмане, бо ведалі моц волатаў. I быў князем тады Скаманд.
Сквапны і жорсткі. Прамовіў ён да людзей – “Няма ворагаў, няма вайны, а сколькі ежы на волатаў выдаткуеце. А колькі скуры на абутак, на адзенне… А піва та, піва колькі выпіваюць?! А я — вас у тры разы танней бараніць буду.” Падумалі людзі, і пагадзілісь. Дурныя, бо.
Пайшлі да волатаў і кажуць — не патрэбны — ідзіце прэч. Тяжка ўздыхнулі асілкі, абразілісь…
Але любілі Край і людзей, болей за ўсяго. I вырашылі. Сыходзіць — не будуць. А зробяць — хто ў дубы перакінецца, хто, віпіўшы сонны зелак — паляжа спаць… і наказалі — калі патрэба якая будзе-то будуць словамі моцнымі і травой — кветачкой росной. Словы князю Скаманту і ваярам яго пакінулі.
I паснулі. Вецер пылам-зямлей прысыпае, лісьцце — хвой завее. Курганы ўтварылісь, некаторыя мо ў 40 крокаў. Сьпяць, чакаюць, што паклічуць Край бараніць.
А словы і зелкі Скамант схаваў ў нетрах возера патаемнага.
Прайшоў час, пачаў збіраць з плуга сам-тры, болей за Волатаў.
Сквапны. Бессаромны.
А маці Скаманта плакала, гледзячы на брыдоты сына, шкадавала, ад слёз утварылась рэчка, што пабегла да горада, які на плесе быў. А на сэрцы камень вялікі стварыўся ў яе…
Плакала маці, аж да скона сына свайго, а, як той сканаў, сама ў вырай адыйшла, а камень з душы пляснуўся, пабіўся, аскепкі аж да Лідзейкі, на бераг перад горадам вынесла. I назвалі людзі рэчку Скаманкай, а з часам, калі запамяталі аб Скаманте, па вялікім каменням (якое дзіва на дрыгве) — Каменкай.
А каменні тыя адны кажуць — дрыгвай засмактала, другія — Лідзейка, кроўны Гедземіна на замак аднёс.

Захаваны аўтарскі тэкст. Шаўчэнка, М.Б. “Пляснуўся з неба Цмок…” — Онікс, 2010.

Юфа Владимир Яковлевич

17.12.2018 / wordpress / Комментарии отключены

Юфа Владимир Яковлевич

(1941)

Родился в Куйбышеве. В 1959 году, после десятилетки, работал токарем на Спитакском сахарном заводе. 1960 – 1963 – служба в армии. 1963 – 1982 – начальник отдела снабжения Лидского завода электроизделий. В 1982 – зам. генерального директора «Лидапищеконцентраты». С 1986 года – директор Лидского пивзавода, с 2000 – 2009 гг. генеральный директор ОАО «Лидское пиво». При нём завершена реконструкция завода. На новом чешском оборудовании сварено пиво класса премиум по чешской технологии под новой торговой маркой «Три Короля». «Лидское пиво», первым из пивзаводов Республики Беларусь, получает сертификат соответствия требованиям системы менеджмента качества международного стандарта ИСО 9001-2000. За достижения в области качества завод получает Премию Правительства Республики Беларусь.

Звания «Почетный гражданин Лидского района» удостоен в 2013 г.

Худык Андрей Павлович

17.12.2018 / wordpress / Комментарии отключены

Худык Андрей Павлович

(1959)

Родился в Хмельницкой области (Украина).

Окончил Ленинградский ордена Трудового Красного Знамени сельскохозяйственный институт, Российскую академию государственной службы при Президенте Российской Федерации. Трудовой путь начинал на Каменец-Подольском цементном заводе. После службы в армии работал в хозяйствах Ивьевского района. В 1999 г. возглавил Браславский пищевой комбинат в Витебской области. С 2002 г. – первый заместитель председателя – начальник управления сельского хозяйства и продовольствия Волковысского райисполкома, председатель Дятловского райисполкома. С 2004 – председатель Лидского райисполкома, где он провел «Дожинки» и наладил контакты с литовскими инвесторами. С 2011 года — заместитель председателя Гродненского облисполкома, с 2014 — заместитель Управляющего делами Президента. С 2014 г. по 2017 г. — заместитель Управляющего делами Президента. С 2017 г. по 2024 г.— министр природных ресурсов и охраны окружающей среды Республики Беларусь.

Звания «Почетный гражданин Лидского» удостоен в 2013 г.

Шевченко Михаил Тимофеевич

17.12.2018 / wordpress / Комментарии отключены

Шевченко Михаил Тимофеевич

(1907 – 1996)

Родился в Харьковской области.

В 1929 году призван в ряды Красной Армии.

Во время Великой Отечественной войны — командир 17-го Лидского гвардейского кавалерийского полка 52-й гвардейской дивизии. Участник освобождения города Лиды.

Награждён орденом Ленина, пятью орденами Красного Знамени, орденами Суворова 3-й степени, Красной Звезды и медалями.

Его именем названа улица в городе Лиде.

Звания «Почетный гражданин города Лиды» удостоен в 1964 г.

Чепуркин Николай Степанович

17.12.2018 / wordpress / Комментарии отключены

Чепуркин Николай Степанович

(1902 – 1987)

Родился в Ростовской области.

В 1919 году вступил в Красную Армию. Участвовал в боях на Южном фронте. Политрук эскадрона (1920 – 1925).

В годы Великой Отечественной войны участвовал в освобождении городов Молодечно, Лида, Гродно. Закончил войну на Эльбе.

Генерал-майор (1943).

В боях под Витебском в декабре 1943 года был тяжело ранен.

Награждён орденом Ленина, четырьмя орденами Красного Знамени, орденами Суворова 2-й степени, Кутузова 2-й степени, Богдана Хмельницкого 2-й степени, Красной Звезды, Отечественной войны 1-й степени и медалями.

Звания «Почетный гражданин города Лиды» удостоен в 1965 г.

Фомина Людмила Николаевна

17.12.2018 / wordpress / Комментарии отключены

Фомина Людмила Николаевна

(1947)

Родилась в Рязани.

Окончила Барановичское медицинское училище, получила специальность «фельдшер», затем – студентка Гродненского мединститута. По распределению поехала в город Петриков Гомельской области. Затем училась в клинической ординатуре Минского мединститута. Оттуда в 1989 году была распределена в Гродненскую область, в Лиду, по месту жительства родителей. Сразу начала работать в стационаре Лидской больницы, в отделении неврологии. Позднее отделение перевели в больницу «Островля», оставив лишь тяжелую группу инсультных больных, которых осталась лечить Людмила Николаевна.

Врач Фомина – Отличник здравоохранения – пример высочайшей преданности делу, профессионализма, искреннего, доброжелательного отношения к людям.

Звания «Почетный гражданин Лидского района» удостоена в 2013 г.

Солянкин Василий Павлович

17.12.2018 / wordpress / Комментарии отключены

Солянкин Василий Павлович

(1913 – 1983)

Родился в Луганской области.

Закончил Луганский железнодорожный техникум (1933).

В Великой Отечественной войне с первого и до последнего дня. Заместитель командира 8-го отдельного саперного батальона 14-й кавалерийской дивизии (июнь – декабрь 1941 г.), корпусной инженер 3-го гвардейского кавалерийского корпуса (январь – август 1944 г.), начальник инженерной службы 6-й гвардейской кавалерийской дивизии (август 1944 – май 1945 г.). Войну закончил в звании майора.

Награжден двумя орденами Красного Знамени, орденами Отечественной войны 1-й и 2-й степени, Красной Звезды и медалями.

Звания «Почетный гражданин города Лиды» удостоен в 1965 г.

Базы данных

ГУК "Лидская районная библиотека им. Янки Купалы"

Автор: wordpress (page 3 of 7)

Вуліца легендарнай Гражыны

Было гэта ў часы…

Будаўніцтва Лідскага замка

Асілкі

Юфа Владимир Яковлевич

Худык Андрей Павлович

Шевченко Михаил Тимофеевич

Чепуркин Николай Степанович

Фомина Людмила Николаевна

Солянкин Василий Павлович

Рубрики